Pod koniec pierwszego dziesięciolecia XXI wieku światem biznesu wstrząsnęły skandale związane z takimi firmami jak Enron, WorldCom i Tyco International. Od tamtej pory trwa dyskusja o granicach zachowań i ocen etycznych stosowanych w biznesie, na rynku pracy, w mediach i polityce. Jak podejmować obiektywne decyzje o podłożu etycznym?
Zacznijmy od prostego testu:
Twój głos zdecyduje o wyborze przywódcy supermocarstwa. Wybierasz jednego spośród trójki kandydatów. Na kogo zagłosujesz?
Kandydat A – ma powiązania ze skorumpowanymi politykami. Każdą decyzję konsultuje z osobistym astrologiem. Utrzymuje dwie oficjalne kochanki. Nałogowo pali i pije alkohol.
Kandydat B – dwukrotnie wyrzucony z pracy za lenistwo, śpi do południa. Nałogowo pali opium i pije alkohol.
Kandydat C – odznaczony bohater wojenny. Nie je mięsa. Nie pali. Nie pije alkoholu. Nigdy nie miał kochanek.
Ortodoksyjny katolik i moralizator.
Komentarz: Decydowanie w zgodzie z etyką
Każdy proces decyzyjny wymaga kompetencji z grupy „myślenie logiczne i krytyczna analiza danych”. Podejmowanie decyzji o charakterze etycznym wymaga biegłości w myśleniu logicznym, krytycznej analizie danych oraz wnikliwej analizie problemu i zrozumieniu istoty dylematu etycznego.
Recepta na słuszne decyzje etyczne:
- Rozpoznaj problem i nazwij decyzję, którą musisz podjąć.
- Nazwij cel decyzji.
- Wypisz kryteria oceny podjętej decyzji.
- Rozważ wszystkie możliwe konsekwencje i sprawdź czy istnieją alternatywy.
- Oceń ryzyko i jakość wypisanych konsekwencji.
- Podejmij decyzję.
Prosty quiz z początku tekstu dobrze obrazuje zasady ocen i osądów etycznych. Z pozoru oczywiste wybory, przy odpowiednio ustawionych zestawach danych połączone z naszymi własnymi przekonaniami, doświadczeniami i wartościami mogą prowadzić do błędnych wniosków, ocen i zupełnie nietrafionych decyzji.
Przyjrzyjmy się procesowi decydowania etycznego z początku tekstu:
- Nazwanie problemu i decyzji – wybranie przywódcy supermocarstwa. Polityka na tyle wiarygodnego, by nie doprowadził świata na skraj zagłady.
- Cel decyzji – trafny, wybór przywódcy.
- Kryteria oceny trafności decyzji – polityk odpowiedzialny, pacyfista, szanujący życie ludzkie, z szeroką wiedzą, oczytany, świadomy roli ekonomii, osoba etyczna i uczciwa.
- Zastanów się, czy przy dostępnym zestawie danych przewidzenie konsekwencji jest możliwe?
- Ryzyko – wojna światowa, globalny kryzys, bieda, choroby, śmierć i powszechny chaos polityczny.
- Podejmij decyzję – którego kandydata wybierasz?
Na koniec przyjrzyjmy się wynikom testu:
Kandydat A to Franklin D Roosevelt. Za kandydatem B kryje się Winston Churchill. Jeśli wybrałeś kandydata C to władanie supermocarstwem trafi w ręce Adolfa Hitlera.
Jaki stąd wniosek drodzy Czytelnicy?